Dat hebben ze bij de Dekamarkt vast niet geweten, maar vader en zoon doen tegenwoordig samen de boodschappen met een doel. Ze rijden naar de super, pakken een winkelwagen, waar kloris zich achter opstelt alsof het een buitenmodel en nogal groot uitgevallen rollator is en húp, daar gaan ze!

Zo wordt bijna dagelijks de mobiliteit getraind en het resultaat daarvan is goed te merken, dank zij een boodschappenkar. Het gaat met sprongen vooruit. Nou ja, springen is wat overdreven, maar je snapt me wel.

Aan het eind van de middag is er wat vermoeidheid, want medicijnen. het lezen en de sudoku’s vragen ook energie en dan luiken de oogjes wel eens even, maar dat mag ook.

We kijken nog steeds met bewondering, verbazing en dankbaarheid, dat ook, naar hoe hij het allemaal doet. En je gaat toch anders tegen zo’n simpele boodschappenwagen aankijken, hè…..?

We zijn weer compleet, want onze man en vader is weer thuis!! Er was niet echt meer een reden om in het zorgzame revalidatiecentrum te moeten zijn. De therapeuten en de arts waren zeer tevreden over de aan hun toevertrouwde patiënt. Dat de sondevoeding met de toeters en bellen oftewel de vreselijk in de weg zittende slangetjes eruit mocht was een enorme opluchting. Hij eet dus alweer aardig gewoon en een boterhammetje, koffie en thee en een warme maaltijd gaan erin als vanouds, in aangepaste hoeveelheid soms. Wat dacht je van boerenkool met plakjes worst, want daar had ie zo’n zin in! Ik bedoel maar. De frambozenvla glijdt daar dan genietvol achteraan. We hebben medicijntjes die nog wel moeten meegekregen en voor de eerste 30 dagen thuis flesjes met de nog wenselijke proteïnen en mineralen. De dokter zei:”U bent weer een vrij man!” Het herstel gaat goed vooruit. Hij beweegt zich al aardig zelfstandig door de kamer en naar het toilet. Gezegend met Friese doorzettingsgenen. De trap óp vergt nog iemand van formaat ( dat ben ik dus niet) en naar beneden doen vader en ik het al samen. En dat ik het bed weer deel is heel gezellig en nuttig soms voor iets aangeven of zo. We zijn iedereen dankbaar voor alle lieve kaarten, telefoontjes en berichtjes en belangstelling voor wat onze Kloris is overkomen. Nu nog wat minder regen en wind, zodat ie lekker buiten kan zitten……!

……en dat komt, omdat onze trapvaller qua toestand behoorlijk vóór loopt! Is niet meer in het ziekenhuis, maar in een revalidatieafdeling van een aan het ziekenhuis verbonden huis. Hij loopt (met hulp, steeds een beetje minder) al wat zelfstandiger. Slaapt nog wel in het revalidatiegedeeltte. Maar hij heeft een eenpersoonskamer, waar hij zich eenzaam voelt en zich vooral ’s nachts erg alleen voelt. Iedereen van de verpleging is superaardig, maar ja, die beginnen ’s morgens om half acht aan het ontbijt. En dan volgt de lange dag, met wat therapie, waarvan hij niet weet wanneer. Hij loopt met de therapeut, ook traplopen, zit aan tafel met wat mensen, maar er zijn inmiddels een paar die hem aanspreken en weten hoe hij heet, maar blinde mensen zijn onhandig in de omgang als ze nooit tegenkomt. Hij zit aan een tafel waar iedereen slikproblemen heeft. Had hij ook, want de sondevoeding heeft hij nog steeds, maar dat slikken gaat steeds beter. We hebben dus gevraagd of ie niet mee naar huis kon. Want thuis drinkt hij koffie en eet geen grote diners, hebben we trouwens niet, maar kleine porties van iets dat makkelijk weghapt, gaat zonder problemen. Het moet weer op gang komen. Jullie zijn benieuwd hoe het nu met z’n hoofd gaat natuurlijk. Steeds beter, die boel komt alweer aardig op een rijtje. Hij heeft wel last met tijden en is blij met zijn horloge. Haalt 2 uur ’s middags en dezelfde tijd ’s nachts door elkaar. Dat komt ook wel goed, hij is tenslotte blind en ziet niet of het licht is. En dagen haal ik ook door elkaar, niks bijzonders. Morgen wordt hij besproken en dan horen we meer over het traject. De laatste dagen halen we hem ’s morgens op en brengen hem s’avonds laat terug. Dan is de nacht niet zo lang. Hij luistert radio en is op de hoogte van al het nieuws. En als hij van de sondevoeding verlost kan worden ligt aan de dietiste. Hij heeft nu een goed gewicht en dat moet zo blijven. Hij werkt zelf hard mee. En zoon Niels en ik zijn d’r ook druk mee. ‘k Heb nog nooit zoveel kleine wasjes gehad. Graag gedaan zoals alles. Niels rijdt wat af! En heeft in huis al aanpassingen gemaakt, die nuttig zijn om de zelfstandigheid te bevorderen zolang als nodig is. We zijn dankbaar zoals het nu gaat en supertrots op het slachtoffer…..

We zijn elke dag in het ziekenhuis Natuurlijk. Er zijn twee momenten om te bezoeken: ’s middags van 2 tot 3 en ’s avonds van 6 tot half 8. Wij gaan altijd in de middag, omdat we hem dan meestal wakker aantreffen en er wat met hem te praten is. Later op de dag is hij erg vermoeid doordat men dan nogal met hem bezig is geweest. Hij wordt gevoed via een sonde, omdat slikken nog problematisch is en kans geeft op een longontsteking. Daar krijgt hij nu al antibiotica voor of liever gezegd tegen, omdat er al iets was geconstateerd. Gisteren waren de ontstekingswaarden al beter, maar worden in de gaten gehouden. De communicatie wordt ook al beter. Alleen haalt hij herinneringen door elkaar. Van heel vroeger, toen hij in de geluidsstudio van de Blindenbibliotheek werkte. Hij vroeg onze Niels of de tapes al opgestuurd waren! En wel meer dingen waarvan wij dachten :”Waar heeft ie het over?” Het moet allemaal nog op een rijtje komen, denken we. Er zijn erg veel verschillende verpleegkundigen, die hem verzorgen en hem nog niet eerder hebben gezien. “Ik ken meneer nog niet.”zeggen ze dan. Ze weten wel van zijn toestand, hoor en ze doen alles perfect. Hij is trouwens al met de fysiotherapeut aan het lopen geweest en heeft al een half uur in een stoel gezeten. Maar daar kon hij zelf niets over vertellen. Het blijft nog moeilijk en het wordt een heel traject. Niels heeft geluidsapparatuur voor hem meegenomen, o.a. een draadloze hoofdtelefoon, waar zijn buurvrouw, met wie hij de kamer deelt, geen last van heeft. Maar of dat overkomt en hem niet te veel in de war brengt. De neuroloog vond het een goed idee toen Niels het voorstelde. Zeker is dat hij op de beste plaats is waar hij op het ogenblik kan zijn. Maar voor ons en de familie en vrienden is het nog steeds , ja, wat, onzeker, maar wij zien best lichtpunten. Hij weet wie we zijn en dát we er zijn en dat is mooi…..

Veel heb ik nog niet te vertellen, er zijn wat kleine veranderingetjes, maar het houdt nog niet over. Hij weet het als we er zijn, we stellen dan vragen over hoe hij zich voelt en het al beter gaat en zo, maar verder dan “goed”of “ja” komt hij nog niet. Zijn stem is al wel krachtiger, dat was vorige week nog gemompel waar niet veel van te maken was. Het feit, dat hij morfine krijgt als ze iets met hem gaan doen tegen de pijn maakt natuurlijk ook dat hij nogal wazig is.

Maar hij draait zich wel op z’n zij, terwijl hij aldoor op zijn rug lag. Daar was zelfs een speciale matras voor tegen het doorliggen. Die is nu weg. Hij wordt nog wel gevoed door een sonde, omdat het slikken nog wel een probleem is. Het slijm (ja sorry zo heet het nou eenmaal} dat een gevaar vormde voor een longontsteking schijnt hij nu beter weg te werken en dat wordt ook in de gaten gehouden of dat weggeslikt wordt.

Hoesten doet hem nog erg zeer vanwege zijn gekneusde ribbenkast. Wel zat hij gisteren tegen koorts aan. Ze gaan nakijken waar dat vandaan komt. Hij slaapt nog veel en een gesprek is er niet echt te voeren. We willen hem ook niet te veel vermoeien, maar zijn benieuwd hoe hij zich voelt. De verpleging is onderbezet, zoals in elk ziekenhuis, maar als je iemand spreekt word je uitgebreid te woord gestaan. Ze zorgen goed voor hem, dat is zeker.

De sluiting van zijn horloge was stuk en dus had men die af moeten doen. Hij miste het horloge wel en was er steeds naar op zoek. We hebben het laten maken en kunnen het hem zo weer omdoen. Een klein zekerheidje. We gaan zo weer naar hem toe. En misschien vanavond weer. We weten elke keer niet hoe we hem aantreffen .Daar hangt e..a. van af. Iedereen leeft mee en ik heb heel wat groeten te doen. Hopelijk komen ze goed over. Daar gaan we maar van uit…..!

We waren net een dag terug van onze mooie vakantie in Schotland en hadden het huis weer op orde na een actieve dag toen onze heer des huizes nog even dacht te gaan trimmen op zijn loopband. Die staat op zolder en daar loopt hij dagelijks heen met dat sportieve doel. Maar hoe het gegaan is, kan hij zelf niet vertellen, want hij weet er er niks meer van, maar hij is boven aan de trap waarschijnlijk misgestapt en de zoldertrap helemaal tot de eerste etage teruggevallen. Hij heeft een enorme klap gemaakt en is met z’n hoofd op de weliswaar beklede vloer gekomen, maar die is wel van beton.

Verder niks gebroken, maar zijn hele lijf is zeer pijnlijk gekneusd. Hij ligt nu dus in het ziekenhuis op de afdeling neurologie. Eerst in Deventer, omdat er in Apeldoorn geen plaats was, maar is inmiddels wel naar zijn woonplaats overgebracht, wat voor ons gunstiger is om hem te bezoeken.

Wat de gevolgen zullen zijn van deze val moeten we afwachten, daar kan het ziekenhuis nog geen voorspellingen over doen. Hij heeft bloedingen in zijn hoofd, heeft heel erge last van zijn gekneusde ribben. Eten en drinken gaat moeilijk, omdat slikken ook haast niet gaat.

Hij weet wel dat we er zijn, reageert op vragen, maar is erg doof en als je ook nog blind bent is dat een vervelend gebrek. Zijn hoorapparaatjes moeten steeds worden opgeladen natuurlijk en slapen doet hij veel, maar echt alert kun je hem niet noemen. Praat onduidelijk en is daardoor moeilijk te verstaan, maar antwoordt wel goed op vragen, je moet geduld hebben.

We zijn allemaal bezorgd om hem en afwachten is de boodschap. Hij is nu op de beste plaats waar hij kan zijn en we worden goed op de hoogte gehouden. We zien hem dagelijks, maar kunnen verder niks doen. Schone kleren brengen is het enige nuttige. Pffff…..

Het gaat goed met ons. We rouwen, maar we treuren niet. Als je van iemand houdt, die zoveel narigheid en onzekerheid over haar lichamelijk welzijn heeft moeten doormaken, ben je, ondanks alles, blij dat dat voorbij is. Dan mag je alleen daar maar aan denken en niet aan jezelf. Dáárom rouwen we, maar we treuren niet.

Zoals we al eerder eens van plan waren gaan we in juni naar Schotland. Onze schoonzoon gaat dan met ons mee. Het huis is geboekt, door een ieder goedgekeurd en we hebben er zelfs een laadpaal voor de elektrische auto !

We kijken dus uit naar iets en dat is goed. Na al het geregel voor onze schoonzoon na het overlijden van z’n vrouw. Wat daar allemaal bij komt kijken, zeg! Dat hou je niet voor mogelijk.

Maar de reis wordt vast goed voorbereid. Laat dat maar aan die mannen over. Ik met kloris samen op de achterbank, wat wil een mens nog meer……

We willen iedereen bedanken voor het meeleven, de kaarten, gesprekken, bezoeken en telefoontjes bij het verlies van Karin, ons oudste kind. Dat geeft zoveel steun. Er wordt veel over haar gepraat en ook gelachen, want we hebben veel leuks met haar beleefd. En de herinneringen, die je in zoveel jaren met elkaar verzamelt zullen niet verloren gaan. En ik ben nogal schrijverig, dus er valt nog wel wat te lezen ook. Maar nu zijn we allemaal bezig te wennen aan de nieuwe gedachte die onomkeerbaar is. Aan een goed en nuttig leven, dat voorbij is. Helaas, dat wel.

Dat was het. Verdiend ook. Een mooi programma met tekst, gemaakt en uitgesproken door een goede vriend , haar geliefde muziek, mooie en leuke herkenbare foto’s uit haar hele leven op schermen geprojecteerd. De directrice van haar Veluws College sprak over haar. En een dapper dankwoord van haar echtgenoot. Het had allemaal niet beter gekund. Troostrijk voor iedereen.

Ondanks dat de uitvaart ‘helemaal’ in Diepenveen bij Deventer moest en niet in Apeldoorn kon, waren er toch, terwijl het heel slecht weer was, zo’n paar honderd mensen daarheen gekomen. Het was heel druk.

Bijna veertig jaar collega’s verzamelen, veel sociale contacten hebben, lid zijn van twee zangkoren, vrienden, familie, ouders die er nog zijn met hún vrienden en bekenden, dan krijg je dat. Veel betrokken mensen.

De nazit en condoleance was ontspannen. Geen “koffiekamersfeer”, want op verzoek van de overledene was er ook bier en zelfs bitterballen! We waren de laatste uitvaart van de dag en er was geen haast.

Wij kregen bij ons thuis ook veel reacties van buren en mensen die onze advertentie in de krant hadden gelezen, die we hadden laten plaatsen. Daar waren hele verrassende kaarten bij.

De eerste kaart die we kregen van een buurfamilie vonden we zo mooi, omdat er een gedichtje op stond, dat ons trof en verwoordde hoe wij het voelen, wat ons is overkomen. Lees maar:

“Nu zij slaapt,
zonder te dromen,
zal ze nog altijd
in jullie dromen komen.
Jullie zullen voor haar ademen, voelen en horen.
Niemand verdwijnt en niets gaat verloren.
Want niet door haar lichaam,
maar wél door haar geest
zal iedereen weten,
wie zij is geweest….”

En zo zal het zijn…

Dat ik de laatste tijd niet aan schrijven toekwam had een ernstige reden. Onze oudste dochter was ‘uitbehandeld’ voor de ziekte, die zo verschrikkelijk veel mensen treft. Niet alleen de zieke zelf, maar ook haar gezin, haar familie, vrienden, collega’s, haar dagelijkse leven. Steeds afhankelijker worden, niet van medicijnen, maar steeds meer hulp nodig hebben bij de ‘gewone’ dingen. Inleveren was het voortdurend.

Onze schoonzoon verdient samen met hun, inmiddels volwassen, zonen een stoel in welke hemel dan ook. Er staat er voor alle drie een klaar in ieder geval . In elk huis van familie en vrienden. Ze waren er vijf jaar lang, bij alles wat onze Karin moest doormaken. Wij ook, maar wij gingen ook naar huis. Bij hen was het 24/7.

Donderdagavond laat is ons kind overleden, 60 jaar oud was ze. Ze is vredig weggegleden uit het leven. Haar lichaam was op. We zijn er gelukkig vaak geweest, maar hebben de laatste weken haar stem niet meer gehoord , want praten ging niet meer. Met kleine knikjes gaf ze aan wat ze wilde. Ze is goed verzorgd door de medische thuishulp. Maar nu is het voorbij.

De uitvaart staat op de wachtlijst. Kan pas vrijdag, laat in de middag. Ze is er dus nog en toch niet meer. De familie probeert zoveel als mogelijk bij elkaar te zijn. Haar gezin is ook vermoeid door alle zorg. Maar we gaan het redden met z’n allen. Dat is zeker.

Alleen, als je zesentachtig bent, zoals ik en ook Kloris is al 83, vinden we dat er van de volgorde van e.e.a. niet veel klopt…..